لوازم و تجهیزات کوهپیمایی
کوله پشتی
مشخصات کوله مناسب
روش نگهداری کوله پشتی
راهنمای خرید و تنظیم کوله پشتی
کوله پشتی
پس از کفش مهم ترین تجهیزات کوهنوردی است و جهت حمل وسایل کوهنوردی از آن استفاده می شود. از آنجایی که همیشه از حجم کوله پشتی استفاده می شود لذا واحد اندازه گیری آن لیتر می باشد.
ویژگی های کوله پشتی:
1-جنس کوله پشتی: باید دارای پارچه ای مقاوم، انعطاف پذیر و مقاوم در برابر نفوذ آب باشد. دارای تسمه های شانه ای با عرض مناسب و اسفنج نرم و تسمه کمری پهن و قفل و تسمه مناسب و زین داخلی باشد.
2-حجم کوله پشتی: برای هر برنامه از کوله پشتی که حجم آن مناسب برنامه باشد استفاده کنیم.
3-رنگ کوله پشتی: کوله باید دارای رنگ مناسب یعنی رنگ مخالف محیط باشد که از دوردست بخوبی دیده شود از آنجایی که مقدور نیست برای هر برنامه در محیط های مختلف رنگ خاصی را تهیه کنیم لذا از روکش کوله (کاور) با رنگ های مختلف می توان استفاده کرد.( در برف از روکش قرمز، در جنگل از روکش نارنجی یا زرد و در شب و محیط های تاریک از روکش شبرنگ یا سفید می توان استفاده کرد)
کوله هاي قديمي داراي جيب هايي نيز در پشت و طرفين هستند که مي توانيد وسايل ضروري و دم دست را در آنها قرار دهيد . ولي کوله هاي جديدتر که بيشتر براي برنامه هاي فني و يا زمستاني بکار مي روند بجاي جيب هاي بيروني داراي يک جيب بزرگ بر روي درب کوله هستند و بعضا نيز در بخش انتهايي کوله محفظه اي را جداکرده اند که داراي زيپ است و مي توان براي وسايل ضروري و يا کيسه خواب از آن استفاده کرد ؛ در دوطرف و پشت کوله نيز بندهايي براي بستن وسايلي مانند فوم / زير انداز و کلنگ و باتوم و کرامپون و ...تعبيه شده است .
کوله پشتی از نظر حجم:
کوله پشتی 15لیتر برای حمل وسایل مختصر(کوله قله)
کوله پشتی 40-25 لیتر برای برنامه های یک روزه در فصول مختلف
کوله پشتی65-40 لیتر جهت برنامه های 2 و چند روزه
کوله پشتی 80-65 لیتر جهت برنامه های ویژه چند روزه (برنامه های زمستانی و غیره)
کوله هاي باريک و لوله اي شکلي با جنس ضخيم نيز براي غارنوردي و آبشارنوردي ( دره نوردي ) ساخته شده اند که مناسب مسيرهاي تنگ و خيس و خشن است .
اندازه کوله پشتی باید مناسب قد شما باشد. چنانچه قد کوله برای شما بلند باشد روی عضلات سرینی قرار می گیرد و مانع دامنه حرکتی مناسب و عدم تعادل می گردد و اگر قد کوله کوتاه باشد فشار وزن کوله بیشتر در قسمت میانی کمر قرار می گیرد که در مدت زمان طولانی باعث درد و ناراحتی در قسمت میانی کمر می گردد.
قد مناسب کوله باعث می گردد فشار مناسب روی ستون مهره ها و عضلات اطراف آن قرار گیرد.
هميشه کوله اي را انتخاب کنيد که پس از قرار گرفتن تمام وسايل ديگر فضايي خالي نداشته باشد تا شکيل و خوش فرم به پشتتان بنشيند . اگر کوله بزرگتر باشد از فرم خارج شده و با لنگر انداختن موجب خستگي و آزار شما ميشود و اگر کوچکتر هم باشد که مجبوريد مقدار زيادي از وسايل را به دور کوله آويزان کنيد و يا دردست بگيريد .
کوله ها معمولا بند بزرگي در قسمت پايين دارند که بدور کمر بسته مي شود و در حفظ تعادل موثر است . برخي نيز داراي بندکي مشابه و در جلوي سينه هستند که تعادل بالاي کوله را حفظ مي کند ولي موقع صعود که تنفس و حرکت سينه زياد و سريع است بهتر است که بسته نشود و فقط موقع پايين آمدن آنرا ببنديد .چون در آن صورت باعث بد نفس كشيدن شما خواهد شد.
بخشي از کوله که با پشت فرد در تماس است شايد مهمترين بخش باشد که بايد مانع از چسبيدن کوله به پشت و عرق کردن شود .
مراقبت و نگهداری کوله پشتی:
* سعی کنید همیشه یک قطعه گونی پلاستیکی بزرگ جهت قرار دادن کوله در اتومبیل و یا حمل کوله با قاطر همراه داشته باشید.
*کوله را تمیز نگهداری کنید تا کمتر به شستن نیاز شود در صورت نیاز به شستشو با آب ولرم شسته شود و هنگام شستشو از برس نرم استفاده کنید بدون آنکه کوله را چنگ بزنید آنرا وارونه به بند آویزان کنید تا خشک شود
*هیچگاه کوله را روی زمین خیس قرار ندهید.
*مواد سوختی داخل کوله را کاملا آب بندی کنید.
*از حمل ظروف و لیوان شیشه ای خودداری کنید.
* شب قبل از صعود کوله را کنترل و لوازم را داخل آن قرار دهید
*موقع چيدن كوله وسايل سخت و فلزي را در تماس با بدنه كوله قرار ندهيد كه اگر در پشتتان باشد باعث آزار و اگر در اطراف باشد بر اثر كشيده شدن كوله به در و ديوار باعث پارگي كوله مي شود .
* وسايل را طوري بچينيد كه سنگين تر ها در نزديك پشت و پايين كوله باشند و همچنين وسايل را به ترتيب استفاده داخل كوله قرار دهيد . در يك كلام كوله چيني خود يك هنر است كه با تمرين در شرايط مختلف روز و شب و هواي سرد و گرم و با دستكش هاي كلفت و ... بدست مي آيد .
*جاي وسايل را كاملا بخاطر داشته باشيد تا با چشم بسته هم بتوانيد وسيله مورد نظر را بيابيد !
*مواد سوختي را در ظروف با درب محكم و چند لايه پلاستيك قرار دهيد تا نشت آن باعث خرابي كوله و لباس و غذاها نشود .
*همیشه در کوله پشتی فضایی را برای تجهیزات گروهی در نظر بگیرید.
* بعد از رسیدن به منزل کوله را باز کنید لباسهای خیس را بیرون آورید و کوله را مرتب کنید و لوازم آن را کنترل نمایید.
*بدنبال کوله اي براي همه برنامه ها و يا کفشي براي همه فصول نباشيد.
راهنمای خرید و تنظیم کوله پشتی کوهنوردی
تقریبا تمامی کوهنوردان معتقدند در میان تمامی تجهیزات کوهنوردی ، دوتای آنها بیشترین اهمیت را دارد.یکی کفش کوهنوردی و دیگری کوله پشتی. از طرفی صرف نظر اینکه در چه فصلی و چند روزه برنامه می رویم ، این دو وسیله همراه همیشگی ما هستند. انتخاب یک کوله پشتی مناسب و تنظیم صحیح آن روی بدن کوهنورد ، دو مسئله بسیار مهم است .
انتخاب و خرید کوله پشتی مناسب :
شاید برای خرید و انتخاب کوله پشتی تنها چیزی که اهمیت داشت این سوال بود "کوله پشتی چند لیتری ؟" . این سوال مهم ترین ویژگی یک کوله پشتی می تواند باشد اما برای بدست آوردن بیشترین راحتی و لذت لازمه باید به موارد دیگری هم توجه کنیم:
جنسیت کوهنورد (زن یا مرد) ، حجم یا همان لیتر کوله (حجم بار)، میزان وزنی که قرار است داخل کوله قرار بگیرد (وزن بار) ، نوع فعالیت یا برنامه .
جنسیت کوهنورد:
کوله های مناسب خانمها با آقایان تفاوتهایی دارد و این به خاطر تفاوتهای فیزیکی بین خانمهاست . خانمها عموما نسبت به آقایان استخوان بندی ریز تری دارند ، شکل پایین تنه آنها متفاوت است و سرشانه های بزرگی ندارند. کوله های مناسب خانمها با عباراتی مانند women , lady, SL یا عباراتی این چنین مشخص می شود که بستگی به کمپانی سازنده دارد .
کوله خانمها کشیده تر ، دارای بندهای کوله نزدیک به هم و کمربندی باریک تر و با شکلی قوس دار است که بهتر روی استخوان لگن خانمها بنشیند. نکته دیگر اینکه آقایانی هم که دارای استخوان بندی ریزتری هستند می توانند این کوله ها را نیز در موقع خرید امتحان کنند شاید برای آنها مناسب تر باشد.
حجم کوله :
میزان حجم باری که درون یک کوله می توان قرار داد به واحد لیتر بیان می شود. نکته بعدی اینکه برخی کوله ها به خصوص کوله های آمریکایی دارای سایز بندی small – medium – largeدر کوله هاشان هستند که بین این سایز بندی ها شاهد اختلاف یکی دو لیتر هستیم اما از آنجاکه که در ایران اکثر محصولات اروپایی کوهنوردی وجود دارد با این مسایل کمتر مواجه میشویم.
حجم مناسب به سه عامل بستگی داره : مدت زمان برنامه ، فصل اجرای برنامه و حجم وسایل کوهنورد.
وزن بار :
علاوه بر حجم باری که قرار است داخل کوله قرار بگیرد ، وزن بار هم مهم است. کوله پشتی هایی با حجم یکسان می توانند برای حمل وزنهای مختلفی از بار طراحی شده باشند . حداکثر وزنی را که برای حمل با کوله مناسب است برای کوله پشتی توسط شرکت سازنده اعلام میشود (حداقل در مورد شرکتهای معتبر).
در واقع ممکن است وسایل دو کوهنورد دارای حجمهای یکسان ولی وزنهای مختلف باشد .مثلا دوکوله با گنجایش یکسان 70 لیتر هستند اما یکی برای حمل حداکثر 27 کیلوگرم و دیگری برای حمل حداکثر بار 20 کیلوگرم طراحی شده است. این ویژگی باعث شده کوله اول سنگین تر با وزن دو و نیم کیلووکوله دوم یک کیلو و هفتصد گرم باشد .
حداکثر وزن مشخص شده به این معنا نیست که اگر وزن بیشتری داخل کوله قرار دادیم کوله پاره شود و طاقت آنرا نداشته باشد بلکه به معنی اینست که دیگر کوهنورد آن احساس راحتی کوله پشتی را نخواهد داشت و کل سیستم کوله برای انتقال وزن به روی بدن به صورت صحیح جوابگو نخواهد بود. میبینید که این نکته میتواند در انتخاب کوله شما تاثیر گذارباشد.
شما باید علاوه بر مقدار حجم وسایل ، وزن آنها را نیز محاسبه کنید یا تخمین بزنید تا کوله مناسب تری انتخاب کنید. در این مثال اگر حجم بار شما حداکثر از70 لیتر تجاوز نمی کند و وزن آن از حدود 20 کیلو فراتر نمی رود می توانید با انتخاب کوله دوم هم در پول خود صرفه جویی کنید و هم به دلیل اینکه کوله سبک تری به برنامه میبرید (1.76 کیلو) بار کمتری در مجموع حمل کنید و بیشتر لذت ببرید.
یک نکته دیگر که مشخص می شود اینکه اگر 2 کوله با مارکهای مختلف و وزنهای مختلف و حجم های یکسان دیدید ، کوله سبک تر دلیل بر تکنولوژی برتر کوله سبک تر نیست بلکه به احتمال زیاد کوله سبک تر برای وزن کمتری طراحی شده که باید اطلاعات کوله ها را دقیق تر مطالعه کنید.
نوع برنامه:
شرکت های سازنده کوله پشتی برای فعالیتهای مختلف کوله پشتی های مختلفی طراحی و تولید می کنند مثل کوهنوردی ، کوهنوردی فنی یا آلپی ، طبیعت گردی و کمپینگ ، کوله های یک روزه .
مثلا کوله های طبیعت گردی دارای جیبهای مختلفی اطراف کوله هستند و در برخی مدلها یک کوله کوچک به کوله متصل شده که می شود آن را جدا کرد و در مواقع گشت زنی اطراف کمپ همراه ببرید ،
کوله های کوهنوردی برای حمل بار در ساعتهای طولانی مناسب بوده ، ظاهری کشیده تر دارند و جیبهای کمتری در اطراف دارند .
کوله های فنی و آلپی کشیده ترین شکل را دارند و گاها از جیب در اطراف هم خبری نیست همچنین برای حمل وسایلی مانند چوب اسکی ، کرامپون ، تبرهای یخ دارای قسمتهای مختلف ویژه ای هستند. البته برخی کمپانی های معتبر دارای کوله های اکسپدیشن هم هستند که مشخصات کوله های فنی رو دارند ، دارای وزن سبک تر و گنجایش بیشتر و در عین حال توان حمل وزنهای بسیار بالاتر را نیز دارند و به همین خاطر دارای قیمتهای بسیار بالایی هم هستند .
تنظیم کوله پشتی روی بدن کوهنورد:
هدف از تنظیم کوله پشتی : انتقال صحیح وزن بار کوله پشتی به بدن کوهنورد و به نحوی است که حدود 80 در صد و حتی بیشتر از وزن بار به روی پایین کمر و لگن منتقل شود و شانه های کوهنورد بیشتر در کنترل استقرار بار نقش داشته باشند،
قبل از خرید کوله پشتی باید به یک نکته دیگر هم دقت کنید.هرکوله پشتی برای یک محدوده مشخص اندازه تنه کوهنورد مناسب می باشد.
برای هر کوله چیزی به عنوان Torsoدر قسمت ویژگیهای کوله (Specification) آمده است و محدوده ای را به اینچ مشخص کرده . مثلا برای کوله 13-20 اینچ ذکر شده یعنی بین 33 سانتیمتر تا حدود 51 سانتیمتر. این عدد اندازه ارتفاع تنه شماست . در واقع باید از بالای باسن تا ابتدای گردن (جایی که شانه و گردن به هم میرسند) را اندازه گیری کنیم و این عدد را بدست آوریم. برای اطمینان بیشتر بهتر است کس دیگری اینکار را برای شما بکند:
حال در موقع خرید کوله پشتی باید کوله ای را بخرید که اندازه تنه شما در محدوده اندازه ذکر شده کوله پشتی باشد. چنانچه اندازه تنه شما برای دو سایز مختلف کوله مناسب بود همیشه اندازه کوچکتر را انتخاب کنید. البته در ایران که اکثرا کوله های اروپایی به فروش می رسد هر کوله تنها در یک سایز ارایه می شود اما اکثر کوله های آمریکایی حداقل در سه سایز کوچک ، متوسط و بزرگ ارایه می شود. به همین دلیل چنانچه اندازه تنه ما در محدوده کوله انتخابی نبود باید یا به سراغ نوع دیگر برویم یا مثلا چنانچه اندازه تنه کوهنورد کوچک تر از محدوده بود و کوهنورد مرد بود به سراغ مدل خانمهای آن کوله برود.
قبل از تنظیم کوله ، آنرا با وزنی بین 7 تا 10 کیلوگرم پر کنید.
اما مراحل تنظیم کوله به صورت زیر است :
1- ابتدا تمامی بند شانه و کمربند کوله را شل کنید . کوله را روی دوش بیاندازید ، شانه ها را بالا بیاندازید تا کوله پشتی بالاتر قرار بگیرد ، حال کمربند کوله پشتی را روی استخوان لگن خود تنظیم کنید. کمر بند کوله را سفت ببندید.
2- بند شانه را با کشیدن رو به پایین سفت ببندید تا کوله به شما نزدیک شود.
3- در پشت کوله پشتی به جایی که بندهای شانه به کوله پشتی متصل می شوند توجه کنید. این قسمت باید در قسمت صاف بین دو کتف کمر شما قرار بگیرد. چنانچه محل آن درست نیست و این قسمت برای کوله پشتی شما قابل تنظیم است باید کوله پشتی را در آورید و مطابق شکل محل آنرا در کوله پشتی خود تغییر دهید. این قسمت تنها برای کوله پشتی هایی عموما با حجم 50 لیتر به بالا قابل تنظیم است و برای کوله های سبک تر نیازی به این تنظیم ندارند و معمولا قابل تنظیم نیز نیستند.
4- در کوله های بزرگ ، بندی به نام بند کوله کشی وجود دارد. در زمان کوله کشی و سنگین بودن کوله می توان با کشیدن این دو بند کوله پشتی را به بدن نزدیک تر نگاه داشت و به بدن در تحمل وزن کوله کمک کرد. این بند در کوله های کوچک وجود ندارد چون نیازی هم ندارند. در کوله های کوچک تر بندی که در ابتدای بند شانه ها و کمی عقب تر از شانه کوهنورد قرار دارد را با بند کوله کشی اشتباه نگیرید و در حین حرکت آنرا نکشید بلکه این بند را تا انتها سفت کنید تا کوله کمترین فاصله را تا بدن شما داشته باشد.
5- آخرین قسمت بستن بند سینه کوله پشتی است. توجه کنید این بند باید مقداری محکم باشد اما نباید موجب سختی تنفس و اختلال در آن باشد. به میزان مناسب آنرا سفت کنید تا شانه های شما بر اثر وزن کوله به عقب متمایل نشوند و در وضعیت طبیعی در طول بارکشی بمانند.
در نهایت بعد از انجام این تنظیمات آیا می توانید یکی از زانوهای خود را 90 درجه خم کنید؟ در این حالت کمربند کوله شما باید در راستای بالای ران شما و مماس با آن قرار بگیرد.
نحوه چیدن وسایل داخل کوله :
سنگین ترین قسمت باید نزدیک ترین محل کوله به کمر باشد.
نکته آخر اینکه مجموع وزنی که یک فرد مجاز به حمل آن است برای افراد با تناسب اندام حداکثر یک سوم وزن شخص و برای افراد عادی حداکثر یک چهارم وزن فرد می باشد.
جمع آوری مطالب : فرشید علمداری
تنظیم : آتیه